Văn hoá đại chúng (pop culture) đã thêu dệt tâm lý học theo rất nhiều cách khác nhau, đa phần là sai lệch hoặc thái quá, từ những ám chỉ tình dục của trường phái Freudian đến những thí nghiệm vô đạo đức, thậm chí đến mức coi tâm lý học là giả khoa học (pseudo-science). Tâm thần học – một ngành liên quan chặt chẽ với tâm lý học – lại được coi trọng hơn rất nhiều vì nguồn gốc của nó trong y học hiện đại. Kể từ thế kỉ hai mươi đã có một lượng không nhỏ số nghiên cứu về các rối loạn tâm lý, một số nhà khoa học đã bắt đầu xem xét các vấn đề tâm lý này từ góc độ sinh học. Đây là nền tảng cho cách tiếp cận y-sinh trong tâm lý học, dẫn đến sự phát triển của tâm thần học nói chung.  Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu lịch sử của cách tiếp cận này, cũng như vai trò của nó trong bối cảnh nghiên cứu tâm lý đương đại. 

“Patrick Melrose” là một mini-series năm tập, mỗi tập 60 phút, được chuyển thể từ bộ tiểu thuyết cùng tên nổi tiếng của nhà văn Edward St Aubyn. Đây rõ ràng không phải là một tiểu thuyết hoàn hảo cho việc chuyển thể thành phim. Sẽ rất khó để hình ảnh hóa một câu chuyện với những vấn đề nặng nề như bạo hành, nghiện ma túy và những diễn biến dài khác trong cuộc đời Patrick Melrose. 

“ Khoảng thời gian lớp 8 khi phát hiện ra mình là người đồng tính trong khi đó thông tin về chủ đề này lại quá ít ỏi khiến Bình rơi vào khủng hoảng. Đến lớp 12, mặc dù được bạn thân ủng hộ nhưng suy nghĩ tiêu cực, cảm thấy cô độc luôn bám riết khiến Bình có lần có ý định tự tử. Lúc đó mình thấy mình có lỗi, mình không xứng đáng để sinh ra, tồn tại. Đã nhiều lần mình có suy nghĩ bỏ nhà đi thật xa, tự tử. Một lần suy nghĩ bồng bột, mình đứng ở mép tường sân thượng để tự tử. Nhưng sau đó, nghĩ lại mình thấy đó là không cần thiết.”

Năm tôi 19 tuổi, tôi đến Scotland để học đại học. Đó là một bước ngoặt to lớn đầy mới lạ và thú vị nhưng cũng không kém phần đáng sợ khi đây là lần đầu tiên tôi bước ra khỏi môi trường thân thuộc của mình, ngoài vùng an toàn của bản thân. Tôi dần làm quen với việc sống tự lập ở một đất nước mới, kết những người bạn mới và khám phá những điều mới lạ ở đất nước lạ lẫm này. Tôi không cảm thấy sốc văn hóa vì dù là người Việt, tôi đã sinh ra và lớn lên ở Cộng hòa Séc. Thử thách thật sự đối với tôi là sự chuyển tiếp vào cuộc sống đại học, cân bằng những kỳ vọng của bản thân và nhiều thứ khác.

Cảm giác mệt mỏi đổ ập đến, nhưng mình đã nhanh chóng gạt bỏ. Có ai mà không mệt mỏi trong khoảng thời gian thi cuối kỳ cơ chứ? Những đêm học khuya dài dằng dặc và những bữa ăn vội vàng, ít ỏi đã không ngoài dự đoán làm mình mệt như vậy. Mặc dù tự nhủ như vậy, mình lại mơ hồ nhận thấy cảm giác mệt mỏi này khác với những gì mình từng cảm thấy trước đây. Cảm giác nặng nề hơn, như đang bị đè xuống bởi một khối đá khổng lồ. Khối đá ấy không hề suy chuyển, đè nén mình nhiều ngày. Mang theo khối đá này khiến mình kiệt quệ vô cùng, không chỉ về thể chất mà còn về tinh thần. Đặc biệt là vào ban đêm, mình thường cảm thấy đầu óc trống rỗng. Mình lo lắng bồn chồn, trong một khoảnh khắc, là về kỳ thi sắp tới, khoảnh khắc tiếp theo lại là về những rắc rối khi lái xe đến trường, khoảnh khắc kế tiếp về thành tích,.v.v..

Trong cuộc sống hiện đại, ngoại hình càng được coi trọng và đánh giá trên nhiều tiêu chí. Nhưng ngoại hình con người không phải lúc nào cũng ở tình trạng hoàn hảo, việc có khiếm khuyết trên cơ thể là điều rất phổ biến, chúng ta có thể không hài lòng một chút về nó. Tuy nhiên khi mặc cảm này quá lớn, ít có căn cứ thực tế và ảnh hưởng nghiêm trọng tới các hoạt động sống thông thường, thì đó không chỉ còn là vấn đề ngoại hình thông thường. Nếu quan sát thấy những dấu hiệu này ở bản thân hay một người thân quen, điều quan trọng có thể làm là tìm hiểu và tìm kiếm sự hỗ trợ kịp thời bạn nhé!

Tôi nhớ lần đầu tiên nhìn thấy dòng chữ phun sơn Suicide Prevention Hotline (tạm dịch: Đường dây nóng ngăn chặn tự tử) dưới chân một cây cầu vượt tại Malaysia, tôi cảm thấy cực kỳ bồn chồn khó chịu. Chẳng phải chuyện của chung, sao người ta lại in lên nơi công cộng thế nhỉ, nhỡ trẻ con thấy thì giải thích thế nào. Ngày đặt chân lên đất Mỹ, tôi tiếp tục để ý thấy những bảng quảng cáo lớn in số điện thoại đường dây nóng toàn quốc này, và chính tôi, từng nhận định rằng, phải chăng đây là “bệnh” của người giàu, mặt trái của lối sống “ích kỷ" và “chủ nghĩa cá nhân”?

Tự sát là một vấn đề nghiêm trọng diễn ra ở khắp các quốc gia trên thế giới, và đặc biệt ở các nước Châu Á phát triển. Theo số liệu thống kê tỷ lệ tự sát (tính bằng số ca tự sát/100.000 người) trung bình toàn cầu là 10.5. Trong đó, Hàn Quốc đứng thứ 10 trên thế giới với tỷ lệ 26.9, Nhật Bản 18.5, và Trung Quốc 9.7 [1]. Tại các nước này, tỷ lệ tự sát trong độ tuổi thanh thiếu niên, từ học sinh đến những người đã đi làm,  ở mức cao hơn tỷ lệ trung bình của quốc gia. Tại Việt Nam, tuy số liệu thống kê về tự sát không được công bố rộng rãi vì tính nhạy cảm của chủ đề này và các hội thoại xung quanh vấn đề tự sát dường như không diễn ra ngoài khuôn viên bệnh viện và phòng khám tâm thần, chúng ta vẫn biết đến hành vi tự sát trên các mặt báo trong nước, cũng như những vụ tự sát đình đám quốc tế của Goo Hara và Sulli năm 2019, Kim Jonghyun năm 2017, Anthony Bourdain năm 2018, và Robin Williams năm 2014. 

Bản thân tôi không có gì đặc biệt. Tôi có một cuộc sống bình thường, một gia đình bình thường và những mối quan hệ xã hội bình thường. Trình độ học vấn của tôi cũng không phải là siêu phàm và sở thích cũng khá là đơn thuần. Mặc cho cuộc sống ‘bình thường’ này, lạ thay, tôi lúc nào cũng cảm thấy căng thẳng. Từ những lúc tôi quên làm bài tập tới những lúc tôi quên dọn dẹp nhà cửa, tôi lúc nào cũng cảm thấy sự kiệt quệ của bản thân. Tôi thấy căng thẳng kể cả những lúc chơi game hay vẽ tranh, những thứ mà tôi thực sự yêu thích và có hứng thú.

Tôi có thể làm dấy nên một làn sóng phản đối từ phía những người trong ngành tâm lý với tựa đề bài viết này, và điều đó cũng dễ hiểu thôi. Ứng viên tiến sĩ thường phải cạnh tranh với hàng ngàn ứng viên khác để được nhận vào một chương trình chỉ nhận một vài người mỗi năm. Sau đó, họ sẽ bắt đầu một chương trình huấn luyện khắc nghiệt về cả nghiên cứu lẫn các kỹ năng lâm sàng. Họ học tập dưới những nhà tâm lý học nổi tiếng nhất trong nước và có cơ hội tham gia vào những nghiên cứu có thể thay đổi cả sự nghiệp. Họ có thể gọi mình là những nhà khoa học. Làm sao tôi dám so sánh thạc sĩ Tham Vấn Tâm Lý (Master in Counselling) với Tiến Sĩ Tâm Lý Học (PhD in Psychology)?

Các bộ phim nhắc tới trị liệu tâm lý những năm gần đây đặc biệt nhiều và đa dạng về thể loại, bao gồm chính kịch, kinh dị, nhạc kịch, trinh thám. Với Jimmy P., mình hy vọng rằng thông qua cách mô tả hết sức chân thực về trị liệu tâm lý của một người Anh Điêng, chúng ta sẽ nhận ra tầm quan trọng của những hiểu biết về các yếu tố văn hóa xã hội của một người đối với việc hỗ trợ tâm lý cho họ.

“Bạn định sang Úc/Canada/Mỹ/Anh du học hả?”

Đây là một câu hỏi đã quá quen thuộc đối với các bạn du học sinh. Có thể một trong những lý do câu hỏi này luôn xuất hiện là vì, đối với một số người, thật khó tưởng tượng việc rời xa những gì thân thuộc để đến một nơi cách xa hàng chục nghìn cây số mà không hề quen biết bất cứ ai. Tuy nhiên, nghĩ về một khởi đầu mới tại một đất nước phát triển với những con người thân thiện cởi mở có thể sẽ giúp bạn cảm thấy phấn chấn hơn.

Có bao giờ bạn ước rằng, giá như trường học có thể dạy những kỹ năng thực tế cần thiết trong đời sống hằng ngày một cách tốt hơn?

“Em có bao giờ nghĩ đến việc đi nâng mũi cho cao hơn tí xíu không?” là câu hỏi mà đối tượng hẹn hò của mình đã hỏi trong lần đầu gặp nhau. Anh ấy tiếp tục nói: “Nếu sống mũi em cao hơn tí là đạt chuẩn đẹp luôn đấy.” Mình chỉ mỉm cười lúc ấy và không tiếp tục chủ đề này nữa. Đương nhiên, sau đó mình cũng không giữ liên lạc với đối tượng đó. Tuy nhiên, khi đó mình đã tự hỏi: thế nào là vẻ đẹp chuẩn? 

Bài viết này là một vài lời tâm sự của các nghiên cứu sinh tại Scotland (Vương Quốc Anh) muốn gửi đến tất cả những ai đang có mong muốn sẽ theo học bậc Tiến sĩ ngành Tâm lý học lâm sàng .

Các nhà nghiên cứu đã thử nghiệm việc sử dụng các mô hình sàng lọc tự động để có thể nhanh chóng xác định các rủi ro tiềm ẩn của việc phát triển các triệu chứng trầm cảm. Hầu hết các mô hình hiện có thường bao gồm tâm trạng cá nhân, phản ánh qua mạng xã hội tại một thời điểm duy nhất, làm một trong những biến dự đoán. Trong nghiên cứu này, chúng tôi đã giám sát những biến động và chuyển đổi tâm trạng được phản ánh qua những bài đăng trên mạng xã hội trong khoảng thời gian một năm bằng hồ sơ tâm trạng.

"Tôi 27 tuổi, có công việc thu nhập khá, sống cùng vợ và con gái. Vấn đề là tôi cảm thấy mình không có nhiều năng lượng và cảm xúc như trước kia, không có sở thích, và thú thật là có rất ít điều tôi thích làm. So với vợ mình, một người nấu ăn ngon và cá tính, một năm gần đây mối quan hệ của chúng tôi ngày một căng thẳng”.

Nếu bạn hi vọng có một biện pháp hoàn hảo để phòng tránh và giảm thiểu trầm cảm hiệu quả 100% đối với tất cả mọi người thì chúng mình có thể khẳng định rằng không có biện pháp nào như vậy. Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là chúng ta không thể làm gì để tăng cường sức khỏe tâm lý. Dưới đây là một số yếu tố bảo vệ bạn khỏi nguy cơ trầm cảm. Đối với những bạn đã hoặc đang trầm cảm, thực hiện những điều này có thể giúp giảm cường độ và phòng chống sự tái phát của trầm cảm.