Review Sách D.A.R.E

Mình vốn không có thiện cảm với sách self-help. Thế nhưng, đợt trầm cảm nặng nhất kể từ khi mình xuất hiện triệu chứng bảy năm trước khiến mình phải cắn răng, dẹp bỏ định kiến và đọc một quyển self-help. Mình biết quyển sách này qua một chị mình follow trên Facebook, vốn cũng có rối loạn trầm cảm và rối loạn lo âu. Quyển sách đó chính là D.A.R.E: The New Way to End Anxiety and Stop Panic Attacks do Barry McDonagh viết. 

Quãng thời gian đó, mình vừa nghỉ việc vì không hài lòng với mức lương, vừa chịu áp lực chính bản thân đặt ra là phải tìm việc có lương cao hơn và phải làm được hết cả núi việc trong to-do list, vừa chịu “cú tát” vào mặt là mọi thứ mình hoạch định đều đổ vỡ, vừa hứng đợt trầm cảm bùng phát nặng. Trước đây, mình chỉ phải làm quen với những ý nghĩ thôi thúc tự tử nhưng lần này, mình thậm chí không thể nghĩ về bất cứ thứ gì do cơ thể luôn khó chịu, luôn thấy lạnh, tim đập nhanh thình lình không lý do, chán ăn, bụng luôn quặn lên, đầu dồn dập những ý nghĩ xâm hại, ngủ không ngon giấc hoặc mất ngủ, cơ thể luôn nặng như chì. Kèm theo đó là những phản ứng phụ của thuốc điều trị trầm cảm. Và đọc D.A.R.E là một quyết định hết sức đúng đắn. Cuốn sách đến với mình rất đúng lúc và nội dung, hay làm sao, đều là những gì mình muốn nghe.

Hiển nhiên, đây là một nhận định hoàn toàn chủ quan. Gia đình mình có đạo và luôn viện dẫn đấng bề trên và "số" sẽ dẫn dắt, đưa mình đến điểm cần đến, cốt để an ủi mình. Điều đó không có gì xấu nhưng trong trường hợp của mình, nó chỉ làm mình cảm thấy bất lực hơn. Mình đang cảm thấy mọi thứ vượt tầm kiểm soát và mình không thích điều đó chút nào. Nói rằng những thế lực mà mình cũng không kiểm soát được sẽ giúp mình không hề khiến mình thấy an tâm hơn chút nào mà càng giận dữ, hoang mang thêm. Trong khi đó, D.A.R.E viết rằng chính ta là thuốc chữa cho bản thân, rằng dù bị bủa vây giữa những thứ không thể kiểm soát được, ta vẫn có quyền định đoạt cuộc đời của mình.

D.A.R.E viết tắt cho defuse (tháo gỡ) - allow it (chấp nhận) - run toward (mong chờ) - engage (làm việc). Đây là công thức để giải quyết các cơn hoảng loạn và lo sợ. Cái hay của D.A.R.E là thay vì luôn luôn kháng cự những ý nghĩ hoảng loạn và những triệu chứng thân thể khó chịu, hãy coi nó là một con quái vật nhỏ phiền phức nhưng vô hại đang bám theo mình. Đầu tiên, khi các ý nghĩa và triệu chứng cơ thể bắt đầu nhen nhóm, ta đơn giản buông một câu "Ừ, thì sao?" với chúng (D - defuse). Sau đó, ta chấp nhận sự hiện diện của con quái vật đó như để mèo nằm ngủ trên đùi vậy (A - allow it). Tiếp đến, ta vui vẻ mong chờ chơi với con quái vật (R - run toward). Cuối cùng, tiếp tục làm những việc phải làm và không chú ý đến việc cơ thể đang hoảng loạn ra sao nữa (E - engage).

D.A.R.E giúp ta nhìn nhận một cách lý trí đối với những cảm xúc và cảm giác phi lý trí: những cơn hoảng loạn và các triệu chứng cơ thể kia không thể làm hại đến ta. Thực chất, cơ thể ta chỉ đang phản ứng thái quá đối với một thứ gì đó không rõ hình hài. Nỗi sợ là một phần bản năng con người, được tiến hóa để bảo vệ ta. Nhưng trong trường hợp sức khỏe tâm lý đang đi xuống, lại vô tình làm hại ta. Khi chúng mới nhen nhóm và ta phản ứng bằng cách hoảng sợ nhiều hơn, các triệu chứng sẽ càng bùng nổ dồn dập. Ta càng tiêu tốn nhiều năng lượng tinh thần để chống lại các đợt sóng hoảng loạn mới, càng kiệt sức. Kết quả là ta không làm được gì và tình trạng tâm lý ngày càng tệ hơn. 

Trước khi đọc D.A.R.E, theo bản năng, mình cũng phản ứng như vậy. Mình chống cự hết mức có thể vì mình biết rõ những ý nghĩ xâm hại kia không có thật. Mình cảm giác như mình đang đánh nhau với một con quỷ đúng nghĩa bên trong mình. Mình hoảng sợ rằng một ngày, trầm cảm sẽ trở nặng đến mức loạn thần. Kết quả là mình thua, càng cảm thấy hoảng loạn và khó chịu nhiều hơn, càng uất ức hơn. D.A.R.E giúp mình nhìn nhận đúng đắn về những cảm xúc và cảm giác kia. Chúng chỉ là cảm xúc và cảm giác không hơn không kém. Không có bất kì thứ gì hữu hình đang làm hại đến mình. Nhờ vậy, những triệu chứng bắt đầu thuyên giảm và thay vì nằm trên giường cả ngày vì tinh thần lẫn thể chất kiệt sức, mình có thể làm những việc khác. 

Sách giải thích rất rõ về cơ chế hoạt động và cách thực hành bốn phương pháp defuse - allow it- run toward - engage. Kèm theo đó, sách cũng hoạch định chiến lược chi tiết để đối phó với các triệu chứng khác nhau. Tác giả viết với tất cả sự cảm thông và nhẹ nhàng. Bên cạnh những kiến thức khoa học có chút khô khan, luôn là những câu an ủi, động viên, mang tính chữa lành cao, cho mình cảm giác như một đứa trẻ đang được dỗ dành. Tuy nhiên, cũng chính vì thế, có thể có người sẽ cảm thấy sách lặp đi lặp lại những luận điểm nhiều lần quá. 

Đối với một đứa thích kiểu "một mình chống mafia" trong hành trình trị liệu tâm lý, D.A.R.E là một vũ khí tuyệt vời. Vẫn có điều mà mình vẫn không thể làm như sách khuyên, chẳng hạn như, không nên dùng các nhân tố bên ngoài để đánh lạc hướng cơn hoảng loạn mà phải cố gắng bình tâm từ bên trong. Mỗi khi các triệu chứng nhen nhóm, mình hay chơi ăn gian bằng cách mở nhạc để át tiếng nói trong đầu. Mình biết rõ sự phụ thuộc này không tốt về lâu dài và đang cố gắng giảm dần. Nói chung, với mình, D.A.R.E: The New Way to End Anxiety and Stop Panic Attacks là một quyển sách đáng đọc.

Biên tập: Thuỳ Anh K Nguyễn

Thiết kế: El Ei